انتخابات امريكا پس از يك‌سال از نخستين مرحله رقابت‌ها به ايستگاه پاياني خود مي‌رسد. با همه فراز و فرودها، در روزي كه فرداي آن انتخابات برگزار مي‌شود، همچنان با يكي از مبهم‌ترين انتخابات تاريخ امريكا از نظر پيش‌بيني نتيجه مواجه هستيم.
معمولا آخرين نظرسنجي‌ها روز سوم نوامبر (يكشنبه) منتشر مي‌شوند. تا اين لحظه بازخواني نظرسنجي‌ها، افق مشخصي پيش روي قرار نمي‌دهند و با اما و اگرهاي فراوان مواجه هستند. اين‌بار نظرسنجي‌ها به عينه اعتراف كرده‌اند كه نمي‌دانند چه كسي پيروز انتخابات خواهد بود و تنها نقطه اتفاق اين نظرسنجي‌ها، قرار داشتن نتايج در دامنه خطا و در نتيجه برخوردار دانستن هر دو كانديدا از شانس نزديك پيروزي است.
شانس پيروزي ترامپ:
كم‌انگاري آراي ترامپ/ در دو دوره اخير انتخابات امريكا، نظرسنجي‌ها در پيش‌بيني راي ترامپ، دست پايين داشته‌اند و هر بار ترامپ (چه ۲۰۱۶ كه پيروز شده و چه ۲۰۲۰ كه بازنده بوده)، رايي بيش از پيش‌بيني‌ها به دست آورده است. در سال ۲۰۲۰ در اغلب پيش‌بيني‌ها بايدن بين ۵ تا ۸ درصد در ايالت‌هاي كليدي از ترامپ پيش بود. اما در نتيجه نهايي با رايي ميليمتري در هر ايالت و با اختلاف تنها نيم درصد در جورجيا، آريزونا و كمتر از يك درصد در ويسكانسين از ترامپ پيش افتاد. در پيش‌بيني راي ملي نيز بايدن بيش از ۸ درصد از ترامپ پيش بود، اما اين رقم در نتيجه نهايي تنها ۴ درصد بود. اگر در انتخابات اخير، نظرسنجي‌ها خود را تصحيح نكرده و همچنان راي ترامپ را كمتر از واقعيت پيش‌بيني كرده باشند، در اين صورت با توجه به آنكه در نتيجه نهايي بسياري از ايالت‌هاي كليدي، هريس تنها حدود يك درصد يا كمتر از يك درصد پيشتاز است و در سطح ملي نيز پيشتازي او كمتر از يك درصد است، بايد منتظر پيروزي ترامپ بود.
پيش‌بيني متوسط موسسات نظرسنجي / وبگاه «فايو ترتي ايت» كه متوسط بيش از پانصد نظرسنجي را منتشر مي‌كند و در انتخابات ۲۰۲۰ حامي بايدن نيز بوده و نتيجه آن انتخابات را درست پيش‌بيني كرده بود، همچنان شانس ترامپ را در روز دوشنبه، ۵۴ به ۴۶ بيش از هريس مي‌داند كه قابل توجه است و احتمال كمتر از يك درصد به تساوي مي‌دهد. شرط‌بندي‌ها/ چنانكه قبلا بيان شد، شرط‌بندي‌ها بخشي از رفتار بازار به انتخاباتند. در شرط‌بندي‌ها هم به‌رغم تغييرات، همچنان شانس ترامپ بيش از هريس دانسته شده است و پس از تنزل شديد ترامپ در روز يكشنبه در روز دوشنبه قدري بهبود پيدا كرد.
راي شرمگين/ ترامپ شخصيت موجهي در نزد طبقه تحصيلكرده محسوب نمي‌شود و بسياري از آراي او از سفيدهاي فاقد مدرك دانشگاهي است. اگر كساني بخواهند از تحصيلكردگان يا رنگين‌پوستان به او راي دهند، ممكن است، راي خود را پنهان سازند يا در نظرسنجي‌ها ابراز نكنند.
خشم پنهان / ترامپ باخت خود را در انتخابات قبلي ناشي از دستكاري آرا مي‌داند. هواداران متعصبي دارد كه از باخت او خشمگينند، انگيزه بسياري براي ورود به انتخابات و راي حداكثري دارند. اينكه تا چه اندازه نظرسنجي‌ها آنها را ديده باشند، مشخص نيست.
همچنين معلوم نيست انگيزه طرفداران هريس در سطح طرفداران ترامپ باشد.
انتقام از دموكرات‌ها/ دموكرات‌ها، در قبال موضوعاتي نظير غزه، با حمايت از طبقات ضعيف سياست و رفتاري دوگانه داشته‌اند. ممكن است برخي افراد مردد، در انتقام از بي‌عملي دموكرات‌ها، نهايتا به ترامپ راي داده و نهايتا وزن راي او را افزايش بدهند.
ايلان ماسك‌ها / ابرسرمايه‌داراني چون ايلان ماسك با در اختيار داشتن نبض رسانه‌اي چون «ايكس» و هزينه‌هاي بسيار سنگين و قرعه‌كشي‌هاي ميليون دلاري مداخله‌اي در انتخابات دارد كه بي‌سابقه است و از سوي منتقدان به نوعي خريد يا اغوا و جهت دادن به آرا متهم شده است. در اين حال احتمال تاثير آن را بر برخي افراد در افزايش وزن راي ترامپ نبايد كم شمرد. برخي بر اين باورند كه اين حضور برنامه امريكا براي نظم جديد جهاني است كه در آن تجاري‌سازي سياسي و ابرسرمايه‌داران محوريت اصلي را خواهند داشت و اصلا ترامپ گزينه دولت پنهان امريكاست.
شانس پيروزي هريس:
پيشتازي ملي/ چنانكه وبگاه «فايو ترتي ايت» نشان مي‌دهد، در سطح ملي هريس نزديك يك درصد پيش است، اين عدد طبق موسسه يوگاو ۲ درصد و طبق موسسه ديلي‌تلگراف نيم درصد است. البته پيشتازي در سطح ملي تضمين‌كننده نيست و تاكنون 5 بار كانديداي پيشتاز در سطح ملي در نتيجه نهايي بازنده بوده است.
نظرسنجي گالوپ/ در نظرسنجي موسسعه معتبر گالوپ، ۳۲ درصد به دموكرات‌ها و ۲۹ درصد به جمهوري‌خواهان گرايش و ۳۷ درصد ديدگاه مستقل داشته‌اند. اين نظرسنجي در سطح ملي است؛ اما اگر در ايالت‌هاي كليدي هم قابل تطبيق باشد آنگاه به نفع هريس تفسير مي‌شود.
آراي الكترال/ اما در سطح الكترال كه مهم‌تر است، طبق آخرين نظرسنجي سي‌ينا / نيويورك‌تايمز، هريس را در ايالت‌هاي كليدي جورجيا (۱+)، نوادا (۳+)، كاروليناي شمالي (۲+) و ويسكانسين (۲+) پيشتاز مي‌داند و پيشتازي ترامپ تنها در آريزونا (۴+) است. طبق اين نظرسنجي در ايالت‌هاي پنسيلوانيا و ميشگيان نيز هر دو كانديدا شانه به شانه‌اند.
در نظرسنجي واشنگتن‌پست كه متوسط نظرسنجي‌هاي معتبر است، هريس در نوادا (۱+)، ويسكانسين (۲+)، ميشيگان (۲+) و پنسيلوانيا (۱+) از ترامپ پيش است و ترامپ در آريزونا (۲+)، جورجيا (۲+) و كاروليناي شمالي (۱+) از هريس پيش است. موسسه يو گاو، هريس را در كاروليناي شمالي نيز (۲+) پيش مي‌داند. اگر اين نتايج همين گونه باشد، همچنين با توجه به موارد بعد، آنگاه احتمال شانس پيروزي هريس پررنگ خواهد بود.
آراي سنا/ تمام اين نظرسنجي‌ها در دامنه خطا هستند و تضميني ندارند. اما وضعيت آراي مجلس «سنا» كه همزمان در 5 ايالت كليدي آريزونا، نوادا، ميشيگان، كاروليناي شمالي و ويسكانسين برگزار مي‌شوند، طبق آخرين نظرسنجي سي‌ينا / نيويورك‌تايمز بلااستثنا، كانديداهاي دموكرات‌ها را پيشتاز نشان مي‌دهد كه به نوعي مي‌تواند معني بخش آراي هريس در اين ايالت‌ها نيز باشد.
نظرسنجي آيووا / چنانكه ديروز مطرح شد، در يك نظرسنجي غيرمنتظره در آيووا نيز هريس ۳ درصد از ترامپ پيش افتاده در حالي كه ماه قبل ۴ درصد عقب بوده است. اگر اين نظرسنجي‌ها صحت داشته باشد، مي‌تواند به ايالت‌هاي كليدي ديگر كه هريس پيشتاز است، اعتباربخشي كند. به شرط آنكه نظرسنجي‌ها از انتخابات قبلي، اشكالات خود را تصحيح كرده باشند.
تحول در بازار شرط‌بندي/ پس از انتشار همين نظرسنجي بود كه بازار شرط‌بندي روي انتخابات با تحول جدي مواجه شد. به‌طور مثال در حالي كه تا دو روز پيش موسسه مشهور «كشي» براي پيروزي ترامپ ۶۴ درصد شانس قائل بود، اين رقم روز دوشنبه به حدود ۵۲ درصد تنزل كرد. اما در مقابل، شانس خانم هريس به سرعت از ۳۵ درصد به ۴۹ درصد افزايش يافت.
آراي زنان و موضوع سقط جنين/ تاكنون حدود ۸۰ ميليون تن در راي‌دهي زودهنگام شركت كرده‌اند. از اين تعداد، حدود 10 درصد پيشتازي زنان ديده مي‌شود. اگر اين روند در روز انتخابات تداوم پيدا كند، با توجه به آنكه طبق نظرسنجي ايپسوس، ۵۶ درصد زنان به هريس راي مي‌دهند، شانس هريس افزايش خواهد يافت. برداشت نه چندان مثبت زنان از شخصيت ترامپ كه مشهور به ضدزن شده است و ديدگاه ليبرال هريس در خصوص سقط جنين و رنگ پوست او موجب جلب نظر زنان به هريس به ويژه در نزد زنان سياه، زنان تحصيلكرده و زنان جوان شده است.
روندها و دولت پنهان/ هريس به سيستم رسمي امريكا نزديك‌تر است و ترامپ ضدساختارهاي داخلي و بين‌المللي محسوب مي‌شود و شرايط داخلي و بين‌المللي، آماده تنش‌هايي بيش از آنچه جاري است، نخواهد بود. اين ديدگاه وجود دارد كه دولت پنهان امريكا نهايتا او را بر ترامپ ترجيح خواهد داد. راهي براي اثبات يا رد اين ديدگاه وجود ندارد، اما تصور بر اين است كه حداقل در شرايط برابر، احتمالا هريس بر ترامپ ترجيح داده خواهد شد.
ميليمتري بودن رقابت آيا به معني نزديك بودن الكترال است؟
ميليمتري بودن رقابت صرفا به معني نزديك بودن آراي دو كانديدا در ايالت‌هاي كليدي است و لزوما به معني نزديك بودن سرجمع آراي فردي يا سرجمع نهايي آراي الكترال نيست، چراكه اگر كانديدايي در يك ايالت كليدي ولو با چند هزار راي پيروز شود، كل آراي آن ايالت را به دست خواهد آورد. مثلا در انتخابات ۲۰۲۰ بايدن تنها با اختلاف 5 هزار راي در ايالت جورجيا انتخابات را برد و همه ۱۶ راي الكترال آن را به دست آورد يا در ايالت آريزونا با همين ميزان همه ۱۱ راي الكترال آن را كسب كرد و نهايتا بايدن با ۳۰۶ راي الكترال در برابر ۲۳۲ راي الكترال ترامپ برنده شد يا در انتخابات ۲۰۱۶ ترامپ در برابر هيلاري كلينتون، ۳۰۶ راي الكترال كسب كرد. در يكي از نزديك‌ترين انتخابات تاريخ امريكا در سال ۲۰۰۰، جورج بوش پسر با ۲۷۱ راي در برابر «الگور» با ۲۶۶ راي الكترال برنده انتخابات اعلام شد. جالب آنكه جورج بوش در ايالت فلوريدا تنها با حدود ۵۰۰ راي بيش از الگور، همه ۳۰ راي الكترال فلوريدا را كسب كرد و با راي دادگاه برنده اعلام شد.
از اين روي در نتيجه نهايي انتخابات نزديك، ممكن است در رقابتي ميليمتري در ايالت‌هاي كليدي، يك كانديدا، آراي يك ايالت يا چند ايالت كليدي را كسب كند و مجموعا بين ۲۷۰ تا حدود ۳۲۰ يا حتي بيش از اين راي الكترال به دست آورد. اما در نمونه‌اي از رقابت‌هاي يك سويه نظير ۲۰۰۸، كانديدايي چون اوباما با ۳۶۵ در برابر تنها ۱۷۳ راي جان مك كين برنده شد.
شرايط استثنايي سنا و كنگره:
همزمان با انتخابات رياست‌جمهوري، انتخابات سنا و كنگره در برخي ايالت‌ها برگزار مي‌شود. نظير انتخابات رياست‌جمهوري، نظرسنجي‌ها در انتخابات كنگره و سنا وحدت نظر ندارند. برخي كنگره را براي دموكرات‌ها و سنا را براي جمهوري‌خواهان دانسته‌اند. و برخي هر دو مجلس را در يك سو قرار داده‌اند. اگر در يكي از احتمالات، رييس‌جمهور، سنا و كنگره هر سه در يك سو واقع شود، از اتفاقاتي است كه مي‌تواند تاثيرات بلندمدتي بر آينده امريكا چه در تغييرات قوانين و چه در انتخاب اعضاي دادگاه عالي و... به‌طور كلي دموكراسي امريكايي بگذارد.
جمع‌بندي:
در يادداشت‌هاي ده‌گانه تلاش شد، روند انتخابات امريكا گام به گام ارزيابي و تحليل شود. از ابتدا مشخص بود كه با انتخاباتي فشرده مواجه هستيم كه عدم قطعيت شاخصه آن است. متاسفانه نظرسنجي‌ها كمكي به شفافيت نتيجه نكرد و همچنان بر اين عدم قطعيت تصريح دارد. فاكس‌نيوز نزديك به ترامپ و نيويورك‌تايمز نزديك به هريس در آخرين جمع‌بندي خود تا لحظه نگاشتن اين يادداشت، نتايج نظرسنجي‌ها را بيش از آن نزديك دانستند كه بتوان بر اساس آن برنده‌اي اعلام كرد. سي‌ان‌ان نيز بر بسيار نزديك بودن رقابت در ايالت‌هاي كليدي تاكيد دارد. نشريه «اكونوميست» نيز در اين چند روز چندين بار شانس ترامپ و هريس را جابه‌جا كرد و در آخرين جمع‌بندي تا ظهر دوشنبه، شانس پيروزي ترامپ و هريس را ۵۰ به ۵۰ با احتمال بيشتر هريس دانسته است. نت سيلور، تحليلگر ارشد هم كه پيش‌تر ترامپ را برنده حتمي انتخابات مي‌دانست، در شامگاه گذشته، نظر خود را تغيير داده و انتخابات را يك رقابت بسيار نزديك و غيرقابل پيش‌بيني با اندكي شانس بيشتر ترامپ (51 و نيم درصد) در برابر ۴۹ درصد براي هريس دانست.
در يك سو ترامپ است كه هر نتيجه‌اي غير از برد خود را تقلب مي‌داند و در سوي ديگر هريس كه رقيب خود را فاشيست و عين تباهي مي‌نامد. بيشتر احتمال مي‌رود كه جامعه قطبي شده امريكا، در معرض عبور از يكي از گردنه‌هاي خطرناك، پرتنش و پيش‌بيني‌ناپذير قرار گرفته باشد. شكاف‌ها تا آنجاست كه «آلن ليچمن»، مورخ مشهور مي‌گويد خود و خانواده‌اش صرفا به دليل پيشگويي برد احتمالي هريس مورد تهديد جاني قرار گرفته‌اند. او مي‌گويد اگر ترامپ برنده شود، دموكراسي به سرنوشت ديگري مبتلا خواهد شد.
در هر صورت با هر نتيجه‌اي، اين پيش‌بيني وجود دارد كه ترديد و تاخير در نتايج و بحران سياسي يا خياباني از نتايج اين انتخابات خواهد بود و تعجبي ندارد اگر كار ايالت‌هايي يا كل انتخابات به دادگاه كشيده شود.
از اشكالات نظرسنجي‌هاي امريكا آن است كه ميزان مشاركت در انتخابات را اعلام نمي‌كنند. امريكا نظير بسياري از كشورها اگر مشاركت بالاتر باشد، شانس دموكرات‌ها و اگر پايين باشد شانس محافظه‌كاران (اينجا جمهوري‌خواهان) بيشتر خواهد بود. متاسفانه به دليل ندانستن ميزان مشاركت، ارزيابي از نتيجه احتمالي دشوارتر شده است. نهايتا نگارنده با توجه به روندها و ابهام عميق نظرسنجي‌هاي در دسترس، شكيبايي را بر پيشگويي ترجيح داده و با توجه به واقعيت‌هاي اين انتخابات تا اين لحظه، از هيچ نتيجه‌اي اعم از برد نزديك يا با فاصله ترامپ يا برد نزديك يا با فاصله هريس تعجب نخواهد كرد. مگر آنكه تحولاتي آني منجر به وضوح شرايط شود.
اگر تغيير عمده‌اي تا زمان برگزاري انتخابات در روز سه‌شنبه پديد آمد، با مخاطبان محترم در ميان گذاشته خواهد شد. ان‌شاء‌الله.